Elektrogitarda Fret Değişimi

Elektrogitarda Perde Değişimi

Selam arkadaşlar, bu yazımızda elektro gitarlarda fret değiştirirken neler yapılır, işlem sırası nelerdir ve nasıl uygulanır kısaca değinmek istiyoruz.

Fretlerini değiştireceğimiz gitar, Cort marka cr 200 model bir elektro gitar :)

Bu işlemlere başlamadan önce, gitarımızın çalışma masasında temiz bir zemin üzerinde olması gerektiğini, kesilen veya aşındırılan fret tozlarının çapaklarının; gitarı çizmemesi için (mümkünse) ızgaralı bir sistemde veya, gövdenin çalışma masasına değmeden masaya sabitlenebilecek bir düzenekte olması gerektiğini belirtmek isteriz.

Şimdi sıra gitarımızın tellerini çıkartmaya geldi.

Telleri çıkarılmış olan gitarın, eski fretlerinin daha rahat sökülebilmesi ve klavyeye zarar vermemesi için sapının hafifçe geriye alırız. Çogu gitar da, teller sökülünce sap geriye doğru eğildiği için ( sap çubuğu gevştilmezse) çoğu zaman gerek kalmayabilir.bu işlem fretlerin, klavye bağlantısını bir miktar rahatlatır ve fretleri sökerken ağaca zarar vermememiz konusunda yardımcı olur. Basit ve etkili.

Fretler, düz kesme açılı pens ile yuvalarından kontrollü bir şekilde çıkartılır. Bu işlem yavaşça ve kontrollü bir biçimde gerçekleştirilmelidir, aksi takdirde klavyeden parçalar kopabilir. Bu yüzden ağır adımlarla, pensi yukarı çekerek değil hafifçe aşağı bastırarak fretler sökülür.

Evet ilk perdemiz yerinden temiz bir şekilde çıkmış durumda, aynı işlem sabır ve dikkat ile tüm perdelere uygulanır.

Sıra klavye tesviyesine geldi, bu işlem sırasında manyetiğin veya manyetik çerçevesinin zarar görmemesi için; çerçeve sökülür, manyetik yuvanın içine sonuna kadar bastırılır.

KONTROL VE TESVİYE

Sap, ayar çubuğu ile normal düzlüğüne getirilir. Mastar adı verdiğimiz, düz ve eğilmez çelikten yapılmış ölçü aletiyle klavyenin düzlüğü konntol edilir. Burada amaç, düzensizlikleri bulmak ve ortadan kaldırmaktır. Bu işlem sırasında klavye, en az 3-4 yerinden ölçülmeli, ve sapa hafifçe ağırlık uygulayarak tekrara kontrol edilmelidir.

Bu işlemden sonra, klavye ufak bir ön tesviye işlemi görür. Bunun sebebi fretler çıkarıldıktan sonra oluşan ufak pürüzleri veya elden geçen ter-kir kalıntılarını ortadan kaldırmak maksatlıdır.

  

Radiusu ayarlanmış, tesviye takozu.

 

 Hafif tesviye işlemi

Bu arada unutmamamız gereken en önemli nokta şudur: 

Söz konusu gereç ağaç olunca, yapılan hiçbir işlemin geri dönüşü yoktur. Yapılan her işlem önceden çok iyi hesaplanmalı ve tek seferde uygulanmalıdır, hataya yer ve tolerans yoktur.

Sıra ana tesviye kısmına geldi, bu işlemi uygularken son derece geleneksel bir yönyem uygulanır. Tüm klavye üzerine açık renk kalem veya tebeşir ile çapraz çizgiler çizilir.

Bu işlemin sebebi, tesviye sırasında klavyeyi; nerelerden düzleyip nerelere ulaşamadığımız konusunda fikir sahibi olmamız ve daha hatasız işlem için önümüzü görebilmemiz içindir.

Bu işlem, tek seferde radius takozunu klavyeye sürdüğümüzde; kalem izi bırakmayıncaya kadar tekrarlanır.

Sonuç olarak, klavye son haline ulaşır.

Gitarımız şu anki konuma gelinceye kadar gayet genel ve bilindik işlemlerden geçti. Sıra perde konumlandırma işlemine gelince asıl ince kısımlar kendini belli etmeye başlıyor, sabır ve dikkat konusunda asıl bölüme geliyoruz.

Fret kankalları içine dolan tozlar, tukal kalıntıları ve ağaç parçaları tırnak adı verdiğimiz aparat ile yerlerinden yavaşça çıkartılır.

Tırnak, yavaşça fret kanalına sokulur ve kanal içindeki tüm artık-gereksiz birikintileri kazıyarak bir uçtan diğer uca kadar kontrollüce çekilir;

Sona gelindiğinde tırnağın ucu yavaşça kaldırılarak aralardaki tozlar temizlenir. Bu işlem her kanal için 3-5 defa yapılır. Eğer kanal içerinde mekanik olarak temizleyemediğimiz tutkal kalıntıları yada benzeri tortular var ise; tırnağın uçu ısıtılır ve çelik uç kızgın halde iken işlem tekrarlanır. Bu işlemin önemi şudur; perde demirleri yerine konumlandırılırken, altta kalan herhengi bir toz veya tutkal kalıntısı, fretin yerine doğru şekilde düzgünce oturmamasına sebeb olacaktır. Bunun sonucunda olacakları anlatmamaıza pek gerek yok sanırım :)

Bu resimde, çıkan pislik ve tortuları görebilirsiniz. Bu tozların arasında fabrikasyon sırasında araya kaçan inlay parçaları ve inlaylari yapıştırmak için kullanılan tutkal parçaları kaçmış olması muhtemeldir.

FRET KONUMLANDIRMA

Fretleri takacağımız gitar da flato (binding) olduğundan dolayı, fretler önceden makaslanır ve flatolara zarar vermeyecek forma getirilir.

Fretler, kanal içinde sağ ve soldan yarımşar milimetre kalacak şekilde traşlanır ve provası yapılır.

Yerine çakılan oturtulan fretler, epoxy veya cyanoacrylate bazlı tutkallar ile yerlerine sabitlenir.

Bunun en temel iki sebebi; fretlerin hiç bir koşulda yerlerinden oynamamaları ve katı cisimlerin daha iyi ses iletme özelliğinden dolayıdır. Yerlerine yapıştırılmayan fretlerde oynamalar olması %80 ihtimal dahilindedir ve sorun yaşamamak mümkün değildir.

Bu işlemde fret yerine dereceli çekiç ile çakılır yada fret konumlandırma presi ile yerine oturtulur. Bu gitar da dereceli çekiç kullanılarak fretler konumlandırılmıştır.

Yapıştırılmış ve sabitlenmiş bir fret detayı.

Sırasıyla düzgün şekilde çakılan fretler, düzlükleri kontrol edilerek hassas şekilde tamamlanır.

Tüm fretler düzgünce  konumlandırıldıktan sonra sap 45-60 dakika dinlenmeye bırakılır.

Dinlenen sapın kenarlarındaki fretler düz ağızlı fret makası ile temizlenir ve toparlanır. Toparlanan fretler kontrol edilir ve yan eğimleri verilmek üzere kontrole başlanır.

SON KONTROL VE TEMİZLİK

Son haline yaklaşan fretler, yeniden kontrol edilerek kenar tesviyesine hazırlanır.

Kenarları kesilen fretler, elde yan tesviyeleri yapılarak bitiş açıları verilir. Bu açıların fazla olması durumda fretler klavyeden dışarıya kolayca kayar, bu açıların az olması fretlerin avuç içine rahatsızlık vermesine sebep olur.

 Kenar açısı detayı, burada rahatlıkla görülebilmektedir.

Bu açılar verilirken, klavyenin yanında herhangi bir dalgalanma olmaması gerekir. Bu dalgalanmalar kimi fretlerin kolayca dışarıya kaçmasına sebep olabilir.

Son işlemlerden birisi de tutkalların temizliğidir, tutkallar temizlendikten sonra tüm çirkin görüntü gider ve geriye özlenene ve istenen gitar klavyesi kalır :)

Tutkal kalıntıları temizlenmiş klavye detayı. 

 Bakım yağı ve fret temizleme sistemi uygulanmış "yağ" gibi akan bir klavye :)

Ve sonuca ulaştık :) Telleri takılan gitar eski haline göre çok daha iyi durumda.

Fret değişimi için atölyemize gelen Taner KARAKAYA isimli dostumuza sonsuz teşekkürlerimiz sunarız.

Not: Fret çakma işleminin sizlere aktaramadığımız bir çok detayı bulunmaktadır. Bu yazı size, işlemlerin genel olarak nasıl yapıldığı konusunda fikir vermesi amacıyla yazılmış ve sizleri beğenisine sunulmuştur. Tesviye işlemleri bloğumuzun diğer başlıklarında detaylıca anlatılmıştır.

Bir kusurumuz olduysa, gitar camiasına bir katkımız olduysa affola..

Sevgi ve saygılarımızla, F Gitar Atölyesi.